De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen
•
14-10-2023
•
leestijd 7 minuten
Waarom lijken we zo vatbaar voor de verleiding van extreemrechts, zelfs na de verschrikkingen van WOII? De Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig (1881-1942) doorzag al tijdens het interbellum de diepere drijfveren. Hij zag hoe politiek en economische chaos mensen existentieel angstig maakt en vatbaar voor de holle beloften van het fascisme. Zijn inzichten zijn vandaag relevanter dan ooit.
Ergens na de crisis van 2008 braken extreemrechtse populisten her en der door. Trump, Orban, Modi, Bolsonaro; aanvankelijk werden ze slechts als kleine rimpelingen gezien in het verder onstuimige water van de internationale politiek. Maar sindsdien blijft hun gedachtegoed zich over een steeds groter gebied verspreiden. Ze lijken in ieder geval in Europa niet meer weg te denken. Hongarije, Polen, Italië, Finland zijn al onder extreemrechts bewind. Ook in België, Frankrijk en Zweden winnen dezelfde krachten aan steeds meer invloed.
Moderne fascisten
Dit is niet zonder gevaar, waarschuwt de Britse denker, schrijver en journalist Paul Mason, die een boek over dit onderwerp schreef, getiteld ‘How to stop fascism.’ Want wat volgens hem moderne fascisten vooral doet onderscheiden van extreemrechtse populisten, is hun streven naar een mondiale rassenoorlog.
Zo zijn er meer verschillen, onderschrijft ook Mason, maar desondanks zijn de gelijkenissen verder treffend. Zo geloven beiden onder andere (in lijn overigens met destijds de nazi's) in 'omvolking' – het idee dat meerderheidsgroepen slachtoffer zijn van immigratie. Ze willen net als tachtig jaar geleden de verworvenheden van het feminisme omkeren, beschouwen democratie als overbodig. Wantrouwen wetenschap, universiteiten en media. En zijn overtuigd dat een ingrijpende 'correctie' nabij is (‘Uw tijd komt nog wel, want er komen tribunalen!’).
Economische oorzaken
Tot nu toe deden de meeste Westerse, liberale regeringen extreemrechts af als voorbijgaande ontsporing. Vaak met als verklaring dat de opkomst van deze bewegingen te wijten is aan economische oorzaken. Zo ook de aan Oxford verbonden politiek filosoof Anton Jager onlangs in de New York Times. Volgens hem zijn bijvoorbeeld Europese politici sinds Maastricht in 1991 te veel op bedrijfsbelangen gericht, wat leidde tot ongelijkheid en verslechtering van publieke diensten. Hierdoor kreeg extreemrechts politiek terrein als enige geloofwaardige uitdager van de status quo.
Dit economische perspectief is in dit verband belangrijk – maar niet het hele verhaal. Met een louter economische benadering, zoals je bijvoorbeeld nu vaak hoort: het verbeteren van de bestaanszekerheid – zal vermoedelijk het dieperliggende probleem van een deel van de bevolking die dreigt af te dwalen naar autoritaire, fascistische denkbeelden niet adequaat worden aangepakt. Het is vergelijkbaar met het proberen te redden van iemand die verstrikt raakt in de wilde stroming van ideologische turbulentie, terwijl de reddingsboei zelf lek is en hen alleen maar verder de duistere zee in sleurt.
Leugens omarmen
Stefan Zweigs (1881 - 1942) autobiografie 'De Wereld van Gisteren' werpt op bewonderenswaardige wijze een licht op de aantrekkingskracht van het fascisme, en biedt ons een dieper begrip. Zweig beziet de opkomst van fascisme namelijk niet als op zichzelf losstaand, economisch verschijnsel, maar als uitkomst van een dynamisch proces van maatschappelijke en economische ontwrichting. Een proces dat het leven van miljoenen in chaos stort, hun zelfbeeld doet wankelen en een diep verlangen wekt om leugens te omarmen en zelfs actief te verspreiden.
Als een van de meest geliefde en geciteerde auteurs in de jaren '20 en '30 was de Joods-Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig een fervent humanist; en deze drijfveer werd door hem niet onder stoelen of banken gestopt.
Zijn boek ‘De Wereld van Gisteren’ is een ode aan het bruisende Wenen van het begin van de 20e eeuw en biedt inzicht in de stabiele Weense samenleving die eeuwenlang onder Habsburgse heerschappij stond (de 19e eeuw noemde Zweig zelfs de ‘gouden eeuw van de zekerheid’), maar uiteindelijk werd Wenen meegesleept in de tumultueuze wervelwind van de grote wereldoorlogen van de 20e eeuw.
Antisemitische retoriek
In dit levendige decor begon echter al voor de Eerste Wereldoorlog de opkomst van extreemrechts, geleid door figuren zoals de latere Weense burgemeester Karl Lueger. Zij gebruikten antisemitische retoriek, overigens keurig verpakt in fatsoenlijk ogende woorden, om de ontevredenheid van de kleinburgerij en de middenklasse te kanaliseren, die trouwens meer angst hadden om af te glijden naar het proletariaat dan om de welgestelden te benijden. Zweig zag hierin het zaad van latere extremistische bewegingen.
De opwaartse economische dynamiek aan het begin van de 20ste eeuw leidde tot koortsachtig nationalisme en bracht krachtige emoties teweeg. Deze opwinding was echter vergankelijk en vroeg om constante stimulans. Hierbij speelden intellectuelen, schrijvers en vooral journalisten een rol, door, in Zweig’s woorden, ‘op de trom van haat’ te slaan, wat uiteindelijk mede leidde tot de Eerste Wereldoorlog.
Waanzinnige draaikolk
De periode na de Eerste Wereldoorlog werpt een fascinerend licht op de verdere opkomst van de extreemrechtse, fascistoïde beweging. In Zweig’s Oostenrijk ontstond na de oorlog een epidemie (de Spaanse griep), woningnood en met name inflatie. Dat alles leidde tot een chaotische, snel veranderende samenleving. Geld verloor plots zijn waarde, kleingeld verdween, en steden begonnen hun eigen 'noodgeld' te drukken. Prijzen schoten omhoog zonder enige logica, en mensen kochten alles wat ze maar konden krijgen. De samenleving raakte verstrikt in een waanzinnige draaikolk, waarbij spaarders en schuldenaren van plaats wisselden, sluwe speculanten profiteerden en eerlijke mensen honger leden. Wat eens deugdzaam was, was nu een ondeugd.
Wat zich in Oostenrijk voltrok, ontvouwde zich in Duitsland met nog intensere kracht. De Duitse mark danste, tolde en stortte in een roes van totale waanzin. Wat gisteren nog vast leek te staan, smolt vandaag als sneeuw voor de zon. De ochtendkrant kostte vijftigduizend mark, terwijl de avondeditie het dubbele vroeg, en niemand vond dit nog vreemd. Wisselkoersen schoten de hoogte in, maakten duizelingwekkende sprongen en stortten even snel weer in, als een kaartenhuis.
Hunkering naar orde
Waarden keerden om; dus wat eens een ondeugd was, werd plots ook hier heel gewoon. In de duistere uithoeken van de stad, schetst Zweig, zochten welgestelde heren bijvoorbeeld het gezelschap op van jonge gymnasiasten uit gegoede huizen (die wat wilden bijverdienen). Het nachtleven van Berlijn overtrof zelfs de uitspattingen in het oude Rome onder de meedogenloze Suetonius.
Dit alles duurde voort tot de komst van de nieuwe mark, waarmee de roes abrupt eindigde. De kleine man had intussen het onderspit gedolven, terwijl de groten zegevierden.
Deze periode van vrij experimenteren, waarbij Zweig overigens opmerkte dat de excessen hem een gevoel van 'onechtheid' bezorgden, veranderde nu radicaal in haar tegenpool. Het Duitse volk koesterde namelijk een diepe wrok en haat jegens de democratisch, liberale Weimarrepubliek vanwege deze vernietigende inflatie. Het bestuurlijk wantrouwen was alom. In tegenstelling tot de Eerste Wereldoorlog, die ondanks de verschrikkingen momenten van triomf en vreugde had gekend, had de inflatie hen slechts besmet, bedrogen en vernederd. Een hele generatie zou de herinnering aan die tijd nooit uitwissen en de republiek nooit vergeven – het Duitse zelfbeeld was ingedeukt. In 1924 leek de waanzin voorbij, maar de hunkering naar orde, stabiliteit en autoriteit was sterker dan ooit.
Hunkering naar Hitler
Het deed Duitsland langzaam maar zeker weer terugverlangen naar haar eerdere ‘slachters’ die de Eerste Wereldoorlog op hun geweten hadden. Mede daarom viel bijvoorbeeld de nazi-leugen van de dolksteek-legende, waarin de schuld van de verloren Eerste Wereldoorlog onterecht in de schoenen van de joden en communisten werd geschoven, in vruchtbare grond.
Zweig merkte op: "Niets heeft het Duitse volk - en dit moet altijd in gedachten worden gehouden - zo verbitterd, zo vol haat, zo rijp voor Hitler gemaakt als de inflatie."
Vandaag de dag lijkt eenzelfde soort sociale dynamiek enigszins terug te keren. In zijn boek 'How to Stop Fascism' analyseert journalist Paul Mason dit verschijnsel. Volgens hem is de voornaamste oorzaak dat westerse samenlevingen de neoliberale waarden van competitie, materialisme en individualisme gedurende de afgelopen decennia hebben geïnternaliseerd, zonder een aantrekkelijk, alternatief verhaal te bieden.
Identiteitscrisis
Door het ineenstorten van dit neoliberale wereldbeeld (mede als gevolg van de economische crisis van 2008), door de terugval van globalisatie, de toenemende ongelijkheid, de wereldwijde pandemie en de steeds urgenter wordende roep om klimaatactie, bevinden vele Westerlingen zich in een identiteitscrisis. Het oude verhaal dat hard werken, alleen aan jezelf denken uiteindelijk welzijn en welvaart zou brengen, verloor kracht in een stagnerende, oneerlijk verdeelde en vervuilende economie.
Veel mensen verlangen dus zingeving, maar ze kunnen dat niet langer meer verkrijgen door enkel en alleen door de lens van de markt naar de wereld te kijken. In feite, vergelijkbaar met hoe ooit veel Duitsers hun geloof in het systeem verloren; zij het, dat tegenwoordig het vertrouwen langzamer wegvloeit als toen tijdens de abrupte, traumatische inflatieperiode.
Deze breuk in het wereldbeeld, aldus Paul Mason, opent de deur voor de opkomst van extreemrechtse, en soms ronduit fascistoïde, bewegingen. Deze politieke krachten schetsen een alternatief utopisch verhaal, waarin wordt geclaimd dat de vaderfiguur, in de rol van de leider, zekerheid kan geven te midden van onzekere tijden, door totale controle, ofwel; door onderdrukking – door gelijktijdig racisme, misogynie en geweld niet te schuwen. Hiermee wordt een volledige ommekeer van moderne waarden bewerkstelligd en wordt de vrijheid om jezelf te zijn beknot. Niettemin biedt het degenen die zich bij hen voegen, een gevoel van dominantie, geborgenheid en zinvolheid.
Ideologische bekering
Zweig's getuigenis in 'De Wereld van Gisteren' blijft, te midden van hedendaagse ontwikkelingen, opnieuw relevant. Het boek belicht hoe, vooral in tijden van crisis, fascisme als een proces van ideologische bekering kan worden gezien bij diegenen die vrijheid mijden. Het is daarom te simpel om alleen te vertrouwen op oppervlakkige economische correcties. Wellicht is het verstandiger om gelijktijdig te streven naar moreel leiderschap dat zich kenmerkt door dienstbaarheid en dat zo als een gids kan dienen in de duisternis.
Maar in het huidige schouwspel lijken Westerse regeringen eerder te buigen voor de belangen van de elite, dan leiderschap te tonen. Dat betekent echter gelukkig niet dat morgen een ongekende wereldoorlog uitbreekt. Maar het onderstreept wel de noodzaak van alertheid, van een diepgaander begrip van de aantrekkingskracht van fascistoïde denkbeelden, omdat onze democratieën kwetsbaar zijn.
Zelfmoord
Willen we tenminste niet eindigen zoals Stefan Zweig, de onvrijwillige toeschouwer die de meest gruwelijke ineenstorting van de rede en de meest brute triomf van barbaarsheid heeft moeten doorleven. Hij zei daarover: “Nog nooit – ik noteer dit absoluut niet met trots, maar met schaamte – heeft een generatie zo’n morele terugval, van zo’n geestelijke hoogte, doorgemaakt als de onze.”
In 1942, in de greep van wanhoop, pleegde hij, samen met zijn vrouw, zelfmoord; slechts één dag nadat hij het manuscript van ‘De Wereld van gisteren’ naar zijn uitgever had gestuurd.
Marka.15 okt. 2023 - 15:01
Als ik in mijn eigen, erg rechtse, omgeving kijk, dan is de aantrekkingskracht van fascisme zeker niet los te zien van een of ander zingevingstekort. Veel meer dan een economisch tekort, of de angst daarvoor. Ik zie dat het vaak samenvalt met een verlangen naar bezieling, naar religie. Dat alles uitgedrukt met termen all "sovl" of "Evropa," met dat aanstellerige v-tje. Doet me allemaal heel erg denken aan ontwortelde moslims die terugkeren naar het geloof van hun ouders en dan een woord als "koran" op de meest geaffecteerde wijze gebruiken, met die rare gutturale k. Ik denk dat geen toeval is, ik denk dat het moslim-extremisme als een Jungiaanse schaduw van het westen heeft gefungeerd. Het was een ideale vijand in de jaren na 9/11. De ideale Ander in een wereld waarin het westen voor beschaving, vrijheid en het individu stond, en de Anderen voor barbarij, onvrijheid en het collectief. Dat is nog steeds het wereldbeeld van Geert Wilders, maar allang niet meer dat van Thierry Baudet. Die heeft niet de god, maar wel de waarden van de voormalige vijand omarmd. Die maakt nu filmpjes waarin hij moslims complimenteert met de mannelijkheid van hun geloof, iets waar die verwijfte christenen volgens hem wat van kunnen leren.
Baloemparoempaloempa15 okt. 2023 - 11:23
Fascisme gaat altijd uit van politiek geweld. Net als communisme wilt het de liberale democratie vernietigen 'overstijgen' in hun ogen. Fascisme is ook altijd revolutionair, net als communisme Fascisten plegen vaak aanslagen op minderheden. Denk aan neonazi's die donkere mensen aanvallen etc Dus nee, PVV en FVD zijn niet 'fascistisch' te noemen. Ze willen net als tachtig jaar geleden de verworvenheden van het feminisme omkeren, beschouwen democratie als overbodig. Wantrouwen wetenschap, universiteiten en media. PVV en FVD willen feminisme afschaffen? Wat? FVD beschouwt de democratie als gecorrumpeerd, niet als overbodig Het wantrouwen van instituties, maakt je 'een fascist'? Dan zijn vele linkse mensen ook 'fascisten'. Alleen bij D66 zal je dan geen 'fascisten' tegenkomen Een heel beperkt stukje, dit. Veel emotie, weinig inhoud Zoals ik vaker heb gezegd. Ja, als de sociaal democraten bestuurd worden door ongeloofwaardige meneren als Frans Timmermans, dan is het niet zo vreemd dat de massa's overstappen naar partijen als PVV en FVD Als de PVDA niet anders is dan de VVD, dan is het niet zo gek dat de achterban massaal overstapt naar iets anders.
20 Reacties
Sonic215 okt. 2023 - 12:34
Als je bekijkt hoe Hitler en Mussolini geweld rechtvaardigen dan was het altijd "zelfverdediging". Hitler moest wel optreden tegen de "provocaties"van het Jodendom en moest Duitsland wel verdedigen. Ik zie PVV en Forum hetzelfde doen eigenlijk. Als je ziet hoe agressief Wilders loopt te tweeten dan is het moment dichtbij dat de PVV tot "zelfverdediging" over gaat. Hitler en Mussolini hebben het fascisme niet echt gepromoot in hun tijd. Zodat niemand nu een fascist genoemd wil worden. Zelfs Baudet of Wilders niet. En voor de rest staat Forum op groot verlies. Geen idee waar je over praat dus. De onfatsoenlijke schoft Wilders haalt allang geen stemmen maar van links. Naar de PvdA/ Groenlinks achterban is de laatste jaren al intensief onderzoek gedaan. Dat zijn allang al niet meer de praktisch opgeleide mensen die het in de tijd van Den Uijl waren. Het zijn mensen uit de middenklasse, maar ook jongeren en studenten. En soms ook mensen die inderdaad doorgaan voor rijklinks. En ook veel D66'ers. De PvdA achterban bestaat allang niet meer uit arbeiders. Die zijn er allang weg. Er komt geen overloop van Verenigd links naar PVV of Forum. Omdat die kiezersgroepen nu mijlenver uit elkaar liggen. U bent met alle respect een beetje in de jaren 70 blijven hangen
Baloemparoempaloempa15 okt. 2023 - 12:53
Sonic Fascistische theorie gaat uit van sociaal darwinisme, meestal. Het idee dat geweld bij de natuur hoort en de mens is de natuur. Geweld is heldhaftigheid, iets om te vieren, in hun ogen. De Italiaanse fascisten gingen ook veel met elkaar op de vuist, omdat geweld voor hen een teken van vitaliteit was. We zien dat FVD en PVV het geweld niet verheerlijken. FVD wilt bijvoorbeeld de oorlog sussen. Een fascist zou een oorlog niet willen sussen, want oorlog is schoonheid, in de fascistische theorie. De fascist zou een partij kiezen en meevechten. We kunnen dus spreken van drie politieke bewegingen, die we gekend hebben neoliberalisme : VVD, PVDA, CDA en D66 Sociaal democratie : SP Nationalisme/anti rechts/libertarisme/populisme : FVD en PVV De mensen die boos zijn op de zittende neoliberale partijen, maar niet 'rood' willen zijn, zullen mogelijkerwijs op PVV en FVD stemmen
vakman215 okt. 2023 - 13:00
@Baloemparoempaloempa Ja, ja, niks aan de hand mensen! Gaat u maar slapen..! Niks aan de hand! ....Ik zou je graag willen geloven. Maar..... Je gaat helemaal voorbij aan het gegeven dat het een proces is. Het gedachtegoed van Karl Lueger was aanvankelijk ook niet geweldadig, maar uiteindelijk waren dat wel de vroege stappen die werden gezet in een tragische richting.
Sonic215 okt. 2023 - 13:30
@Baloemparoempaloempa PVV en Forum verheerlijken geweld. Maar als zelfverdediging. Wilders sorteert er al tien jaar op voor. Op een gegeven moment moeten we "ingrijpen". Tegen de islamisering. Het verschil met Mussolini en Hitler is dat die het hardop zeiden. Wilders en Baudet hebben wel door dat het hun zetels kost als ze het hardop zeggen. U bent extreem naïef als om PVV en Forum gaat. En dat bedoel ik niet als een persoonlijke aanval, want ik waardeer u betogen over het algemeen wel. Ik ben het er soms niet mee eens. Dat is wat anders. Er is dus geen uitwisseling van kiezersstromen tussen links en PVV en Forum. Forum is bovendien zo goed als gedecimeerd. PvdA en Groenlinks kun je beter in de categorie VVD en D66 zetten. Waarbij ik niet wil zeggen dat de PvdA geen enkel sociaal democratisch gehalte meer heeft. Baudet staat aan de kant van Poetin. Poetin neigt tegen het fascisme aan. Wilders wil en stuurt in Nederland aan op oorlog tegen de islam. En dat is een wereld religie. Ik lees in tegenstelling tot u tussen de regels door. Baudet en Wilders zijn overigens geen fascisten in de letterlijke zin van het woord. Het is niet dat ze moslims vergassen. Of dat ze aan sturen op een derde wereldoorlog. Maar dat geldt naar mijn inziens voor geen enkele partij. Ook dus DENK niet. Net als dat SP en Groenlinks niet communistisch zijn. Wel hebben PVV en Forum raakvlakken met het fascisme. Door hun extreme nationalisme. Het uit het land pesten van moslims e.d
Gimli195515 okt. 2023 - 14:06
@Sonic2 Nationaal socialisme is niet hetzelfde als fascisme. Net als dat het communisme van de USSR, geen socialisme was. Veel termen worden voorspelbaar met elkaar vermengd om de argumenten te versterken. Het ene kan overgaan in het andere en zeker gezien onze democratie, was het mogelijk om institutioneel racisme en discriminatie in te voeren. De politiek doet foute dingen en de personen die er deel van uitmaken ook. Dat betekent niet dat die personen fout zijn, ze hebben foute dingen uitgevoerd. Denk daaraan als je andersdenkenden weer van fascisme of andere zaken beschuldigd. Het is bewust een vijandsbeeld scheppen en jezelf een ethisch en moreel hoogstaand kompas aan te meten. Dat is na Rutte 2 echt wel hypocriet om te doen.
Baloemparoempaloempa15 okt. 2023 - 15:38
Sonic, geen probleem hoor, je moet gewoon je kritieken uiten op ons Ja, nee. Ik heb me verdiept in fascisme en communisme en de geschiedenis ervan en het was wel iets anders dan dit FVD/PVV gedoe. Het was wel even wat stapjes extremer dan Gideon Van Mijeren 'de complotmarmot' (zo noemen ze hem, toch?) hahaha Ik voel me niet bedreigd door FVD en PVV. Poetin is ook geen fascist. Fascisme is echt een heel specifiek historisch fenomeen hé. Je bent niet zomaar 'een fascist' De meeste hedendaagse fascisten, noemen zichzelf trots 'fascist'. Er is nog wel een fascistische gemeenschap in Europa. Voornamelijk in Italië en Duitsland. Net als dat er nog een communistische en anarchistische gemeenschap is in Europa. Maar dat alles is meestal buitenparlementair Ik zie FVD niet zo snel met gewelddadige acties komen. Het is een relatief tamme beweging FVD 'fascistisch' noemen, is voornamelijk deugpunten scoren bij D66
Sonic215 okt. 2023 - 17:31
@ Gimli Er wordt formeel een onderscheid gemaakt tussen nazisme en fascisme. Nazisme heeft inderdaad wat meer een rassenleer. Fascisme is wat meer corporatisme.De wind waait uit dezelfde hoek. Als ik kijk naar een sterke man. Het populisme en de demagogie. Je ziet de vijandsbeelden die het radicale nationalisme oproept. Het vurige nationalisme. Het wegpesten van bevolkingsgroepen. Dan zie ik absoluut overeenkomsten met PVV/Forum en het nazisme en fascisme. Ook verschillen. Wat u en Baloemparoempaloempa zeggen, zal wetenschappelijk wellicht kloppen. De tijden zijn veranderd en het fascisme zit nu meer onder de oppervlakte
Gimli195515 okt. 2023 - 18:50
@Sonic2 Is het verheerlijken van de sterke man, niet hetzelfde als nu gebeurt met Timmermans bij de PvdA/GL combinatie. Het propageren en bediscussiëren van poppetjes is in mijn ogen hetzelfde. Als ik Timmermans hoor, is ook een demagoog aan het woord. Het ligt vooral aan de interpretatie die je geeft aan de woorden van iemand. Wat de een demagogie zal noemen, is voor de ander een uiting van de waarheid. Het is maar van welke kant je het benaderd. Het dient echter wel onderbouwd te worden met voorbeelden en feiten, en die mis ik vaak bij links. Het komt niet verder dan beschuldigen en name calling. Net als Baloemparoempaloempa zegt : ik voel mij niet bedreigd door enige politieke partij in Nederland, ik ben het echter vaak niet eens met hun standpunten. Maar dat mag en dat moet zelfs. Door andere zienswijzen en afwijkende meningen ben ik genoodzaakt om het van meer kanten te bekijken en mijn mening te onderbouwen. Ik moet mijzelf overtuigen van mijn mening en principes en daarmee voorkom ik hopelijk dat ik een tunnelvisie ontwikkel. Daardoor zie ik de zwakheden in redenaties en conclusies, omdat ik al nagedacht heb over de onderwerpen. Ik stoor me aan de gemakzucht waarmee sommige kaarten worden getrokken en conclusies getrokken worden. Dat geldt voor beide zijden aan het politieke speelveld. Persoonlijke aanvallen doen me derhalve erg weinig, alsmede beschuldigingen. De reageerders kennen mij niet en weten niet wat ik al heb gedaan in mijn leven, incluis welke principes.
Baloemparoempaloempa15 okt. 2023 - 18:58
Niet alleen fascisme gaat uit van een 'sterke leider'. Ook communisme gaat daar vanuit En wat zagen de neoliberalen nou, in hun Rutte? Een 'grote sterke leider' ? Nationalisme is nog geen fascisme. Fascisme is radicaler, gewelddadiger en moderner dan nationalisme Het opgraven van 19deeeuwse fenomenen, ze afstoffen en dan op deze tijd plakken is iets waar je sowieso voorzichtig mee moet zijn, naar mijn mening Wat communisme en fascisme uniek maakt, is de focus op 'revolutionair geweld'. Dit terwijl figuren als Van Hage en Baudet graag willen behouden. Ze zijn reactionair, niet modern. Ze willen ook de democratie behouden. Een fascist minacht de democratie, vernietigt de democratie Baudet en Van Haga zijn veel te tuttig, om fascisten te kunnen zijn. FVD en PVV zijn nationalistische, parlementaire responsen, op het neoliberale project Waar de SP de sociaal democratische respons was
Woeki Hypo15 okt. 2023 - 21:09
@ vakman2, 15 okt. 2023 - 15:00, Fascisme. Het Westerse globaal neoliberalisme. Waarom beschrijf je in je opinie het dominante Westerse globaal neoliberalisme (een sociaal darwinisme en een Restauratie), een vijanddenken met al zijn oorlogen (intern binnenlands en extern buitenlands (geopolitiek)), nu ook in de Ukraine, volledig overbodig, met volledig overbodige slachtoffers (doden, invaliden, gewonden), n x 100.000, niet als een fascisme? Op wie moeten we stemmen als we dit fascisme weg willen stemmen? Woeki Hypo is gematigd liberaal.
vakman215 okt. 2023 - 22:24
@Sonic2 Baloemoaroempaloemba en Gimli ontkennen het probleem van hdie onderhuids aanwezige fascistoide stroming vermoedelijk omdat, zoals Baloemparoempaloempa zelf aangeeft "ik voel mij niet bedreigd door enige politieke partij in Nederland" - en daarbij verder vergeet dat zijn subjectieve beleving natuurlijk geen maat is voor hoe bv gestigmagtiseerde minderheidsgroepen zich doorgaans in Westerse landen moeten voelen. Voor hen zijn bepaalde politieke uitspraken, waarvan de meerderheidsgroep dat waarschijnlijk geeneens opmerkt, nogal bedreigend. Net als in het begin van die tragische 20ste eeuw is het zonderbokdenken in alle heviheid terug: minderheidsgroepen krijgen de schuld van bv de woningnood, criminaliteit of werkloosheid. Maar ook worden ze door sommige politici beschuldigd van 'Takiya' - waarbij verondersteld wordt dat ze hun kwade bedoelingen zouden verbergen etc. etc. - dit alles grenst aan het verspreiden van haat. Maar de meerderheid gaat er achteloos aan voorbij, omdat het hun niet betreft, zoals dat letterlijk net door Baloemparoempaloempa werd geformuleerd. En nogmaals, ik blijf erop hameren: hoe klein die dreiging ook is, de grootste catestrofes van de 20ste eeuw begonnen allen eerst in het klein... @Wouki Ja, dat idee zit in mijn hoofd. Maar ik moet het boek van Sheldon Wolin hierover nog lezen ter inspiratie...
Sonic216 okt. 2023 - 5:50
@Gimli Het verheerlijken van de sterke man( bovendien kritiekloos) is wat er met Wilders en Baudet gebeurt. Die benadering is dus fascistisch. De PVV of Forum stemmer die wel kritisch is op W en B is dus niet fascistisch. U interpreteert de "adoratie" van Timmermans naar mijn mening verkeerd. De zaal in Ahoy zat niet eens vol. Buiten de kleine randstedelijke bubbel is geen enkele linkse stemmer echt enthousiast over Timmermans. Wel is het zo dat veel mensen de demonisering, de haat en het wegzetten van Timmermans zat zijn. Het zou voor mij een reden zijn om er op te stemmen. Het is misschien zo dat bepaalde media Timmermans op het schild hijsen. Dat is wat mij betreft onterecht. De verheerlijking van de sterke man herken ik dus niet. Voor de rest is er op Timmermans wel kritiek. Ook van binnen de partij. Laatst nog met de veroordeling van Hamas en het verdedigen van Israel. Dat zoiets bij PVV en Forum onmogelijk is doet me meer denken aan een bruin verleden. PVV en Forum stemmers die kritisch zijn op hun partijleider kan ik echter prima hebben. En die wil ik zelfs hier rechts noemen en niet "rechts". Maar als we het over verheerlijken van de sterke man hebben dan vind dat daar plaats. En niet op links
Gimli195516 okt. 2023 - 6:40
@Sonic2 Het verheerlijken van de sterke man of vrouw, gebeurt bij elke partij. Elke keer wordt er door de verschillende partijen, hun leider op het schild gehesen. Daar heb ik al genoeg voorbeelden voor gegeven. Waarom dat bij Baudet en Wilders dan wel het geval is van fascisme, moet je dan onderbouwd met voorbeelden aangeven. Het aplomb gewoon stellen is niet voldoende. Ze roepen niet op tot een revolutie, ze uiten hun onvrede met de grenzeloze immigratie van bepaalde bevolkingsgroepen. Vergelijkbaar met het willen weghebben van de boeren door andere politieke partijen. Omschrijf maar wanneer adoratie fascisme is, en andersom. Het is een persoonlijke interpretatie en mening over een politieke stroming, waarvan links vind dat die terecht is. Het wordt echter niet onderbouwd en verder uitgewerkt en allerminst aangetoond als valide. Het wordt gebruikt als middel om andersdenkenden buiten te sluiten, onschadelijk te maken en de vrijheid van meningsuiting in te perken. Dat democratie noemen klopt natuurlijk niet. Ik verwacht van links, net als wat ik van mezelf verwacht, meer inhoud en sociale ideeën. Van bijzaken als woke en gender zijn hoofdzaken gemaakt, waardoor links hun kiezers niet meer vertegenwoordigen en ze kwijt zijn geraakt aan anderen. In plaats van bij zichzelf te reden te gaan en eigen handelen te beoordelen, is de gemakkelijk keuze gemaakt om andersdenkenden en afwijkende meningen af te fakkelen en buiten te sluiten. Dat getuigt van tunnelvisie en navelstaren.
Gimli195516 okt. 2023 - 6:44
2 Terwijl juist nu er een revival nodig is om weerstand te bieden tegen het neoliberalisme en een alternatief te bieden tegen alle negatieve effecten. De kiezer wil een perspectief voor de toekomst en die wordt nu door links niet geboden. Verkeerde keuzes van onderwerpen en verkeerde keuzes van politici, die juist hebben meegedaan aan de afbraak van wat socialisme hoort te zijn. Nog meer van hetzelfde is niet socialistisch en wijzen naar anderen is een zwaktebod.
Baloemparoempaloempa16 okt. 2023 - 11:33
Je kan altijd zeggen dat er gevaar sluimert. Zoiets valt niet te bewijzen. De kans dat FVD politiek geweld gaat gebruiken is wat mij betreft nihil. Je kan FVD honderd keer per dag fascist noemen. Het doet ze helemaal niets. Als je ze echt wilt aanvallen, moet je ze wegconcurreren. Negeer ze en beconcurreer ze. Ga niet eindeloos verbaal op ze inhakken, ga slimmer te werk dan dat
vakman216 okt. 2023 - 12:14
@Baloemparoempaloempa Nee, je wel beweren dat er altijd gevaar is, maar dat wil nog niet zeggen dat er gevaar is. Maar als je wezenlijke argumenten hebt voor de aanwezigheid van dat veronderstelde gevaar (er zijn bv couppogingen geweest in Brazilie en de VS, er zijn aanslagen geweest, er wordt online behoorlijk wat haat rondgepompt en de invloed van bruingetinte politiek is in het Westen bezig aan een opmars etc etc.) - dan wordt het een ander verhaal. Ook al wil dit alles niet zeggen dat de toekomst vaststaat. Maar desondanks is het wel een privilege als jij dat vervolgens als dreiging volledig negeren kunt. Want vergeet niet: ook in Nederland zijn er directe slachtoffers van stigmatisering, namelijk de betrokkenen bij de Toeslagenaffaire. Die dreiging waar we het over hebben, is reeel bestaand...
Baloemparoempaloempa16 okt. 2023 - 21:16
Vakman In het kort. Ja, het is allemaal speculatief Ik denk niet dat FVD en Trump een gevaar zijn, maar ik kan er natuurlijk altijd naast zitten Vergeet niet, het toeslagengeweld werd gevoerd onder een zogenaamd 'gematigde' VVD regering. Ook de Irak oorlog, werd gevoerd door zogenaamd 'heel gematigde' partijen. Het geweld komt uit verschillende hoeken. Obama heeft ook bloed aan zijn handen, ondanks dat hij zogenaamd een soort progressieve knuffelbeer is .
vakman217 okt. 2023 - 9:24
@Baloemparoempaloempa Dat geweld komt van alle kanten is een open deur... maar je kunt niet ontkennen dat omtrent het ontstaan van de Toeslagenaffaire een bruine lucht hangt als je analyseert hoe deze ontstond (want ook dat kun je niet loszien van een VVD die aanschurkte tegen de populisten). Maar goed, we dwalen af. Net als jij nu reageert, had bv niemand in de 20er jaren in Wenen kunnen bevroedden welk onheil nabij was... Het enige wat ik zeg, is dat er een aantal sociale processen waarneembaar zijn, die er ook waren in de 20er en 30er jaren - en dat waakzaamheid geboden is. Onze democratieen zijn en blijven immers kwetsbaar. Ik neem aan dat we het daar in ieder geval over eens zijn...
Baloemparoempaloempa17 okt. 2023 - 12:20
Ja, vakman, ik maak een andere analyse dan jij Het heeft in de kern met klasse te maken. In de sovjet unie gebeurde dit soort dingen ook en dan had het niet met 'ras' te maken, maar met iets anders. Het is allemaal veel perverser dan jij denkt. De ambtelijke klasse, heeft macht over de werkende klasse en middenklasse en kan deze macht misbruiken en daarmee mensen kapot maken. Je moet in de kern kijken naar wie waarmee wegkomt en waarom? Ambtenaren komen weg met geweld, omdat zij het systeem zijn. En het systeem houd het systeem in stand. Zijn er repercussies ? Is er een controlemechanisme? Hebben de mensen tegenmacht? Nee ? Dan kunnen/zullen er vormen van misbruik ontstaan. Ja, Baloemparoempa verdiepte zich in politiek en filosofie
vakman217 okt. 2023 - 13:23
@baloem Nou, nou, aan ego geen gebrek, zie ik... Afijn, als je verstand hebt van filosofie, dan begrijp je (althans, dat zou je verwachten) dat meerdere perspectieven tegelijkertijd waar kunnen zijn. Ik vlieg 'm in vanuit mijn psychologische achtergrond. Dat zou je als verrijkend kunnen zien, net zo goed ik jouw meer bureaucratisch perspectief als verrijkend kan ervaren...
Gerygrr15 okt. 2023 - 10:48
Zeer knappe analyse! De ambtenarensalarissen bevroren… Ik zei het al vaker. En ga ze van alles en nog wat opdragen en verwijten! Managers, die vertellen hoe ze nog harder kunnen werken enz.
Paul Spijkers15 okt. 2023 - 2:59
Globalisme en neoliberalisme zijn helemaal niet ingestort. Er zijn nog amper nationale grenzen of souvereine jurisdicties. Zonder socialisme in democratische maatschappijen op menselijke maat zoals landen, krijg je liberaal fascisme in een open markt waar regeringen alleen maar de grote jongen dienen en daar van eten. De ongelijkheid is gepland.
1 Reactie
Gimli195515 okt. 2023 - 8:20
Het globalisme en neoliberalisme regeert nog steeds in een meerderheid van de EU staten en andere belangrijke machtige landen. Natuurlijk is die ongelijkheid gepland. Dat is gestart nadat de USSR heeft verloren en het kapitalisme als winnaar uit die strijd is gekomen. Het huidige systeem is niet gericht op het oplossen van de fundamentele problemen. Het gaat om behoud van macht en dat geschiedt door het opstellen van meer repressieve maatregelen en het sluizen van poen van arm naar rijk. Er moeten goedkope werkkrachten blijven om de onuitputtelijke groei mogelijk te maken. Uit vrije wil zullen die globalisten en neoliberalen hun macht niet willen delen en er komen geen oplossingen voor de fundamentele problemen. Dat had al lang mogelijk geweest, indien de machthebbers het probleem inzien. Niemand wil oorlog en toch ontstaan die overal en nergens, zelfs door feiten te manipuleren, zoals bij de 2de Golfoorlog in Irak. Het gaat om macht, zeggenschap en het behoud ervan
Radio-Head15 okt. 2023 - 2:26
Over thanatische zinnelijkheid(link), een vorm van repressieve sublimatie. Een bepaalde lijn van wat vroeger links was lijkt er tegewoordig ook van over te lopen, waarschijnlijk geholpen door de leegheid van hun bestaan en bij gebrek aan beter. https://www.paulbordewijk.nl/artikelen/879
Gimli195514 okt. 2023 - 22:20
De kiezer is niet zo zeer vatbaar voor de extreem rechtse ideeën, als dat ze het vertrouwen kwijt zijn in de gevestigde partijen. Dat gold voor WW2 ook. Als de gevestigde partijen van weleer hun kiezers niet meer vertegenwoordigen en hun ideologieën inruilen, gaat de kiezer op zoek naar alternatieven. De burger wil een toekomstperspectief, die wijst op een verbetering van hun leefomstandigheden. Die wordt door de neoliberale partijen niet geboden en de burger ziet en ervaart dat hij steeds meer de gevolgen van het neoliberale beleid moet dragen en wordt teruggebracht tot de pinautomaat van een incompetente politiek, die alleen is ingesteld op het behoud van macht. Macht corrumpeert en absolute macht corrumpeert absoluut. Voorbeeld zijn de gaswinning schade afhandeling en het gebrek aan bescherming tegen het Toeslagschandaal door de overheid. Dan kun je natuurlijk het gemakkelijkst de gevolgen, het ontstaan van de (extreem)rechtse partijen, als schuld aanwijzen. Echter om oplossingen te vinden voor de fundamentele problemen moet eerst de oorzaak gevonden worden. Dat is het falen van het neoliberale systeem en het gebrek aan een alternatief als een nieuwe bestuurscultuur om dit te bewerkstelligen. Aan dat falende systeem hebben sommige "linkse" partijen meegedaan en zijn derhalve ongeschikt om die transitie te leiden. Wijzen naar (extreem)rechts ontslaat de linkse partijen niet om met linkse oplossingen te komen, die zie ik nu niet. Anti(extreem)rechts zijn is niet links.
13 Reacties
Mohawk215 okt. 2023 - 8:58
Gimli, Het is bepaald niet de eerste keer dat ik deze analyse van je lees. Als je analyse klopt dan rijst de vraag waarom de SP (het enige échte onvervalste - want anti-neoliberale - links in jouw ogen) de afgelopen 15 jaar niet eens in de buurt is gekomen van het aantal zetels dat de PVV telkens weet binnen te hengelen (integendeel zelfs, de SP spiraalt al jaren naar beneden). Want dat zou dan de conclusie en het gevolg moeten zijn van jouw analyse. Je had dus allang kunnen concluderen dat jouw analyse niet klopt. Het is zonneklaar dat de weglopers van "neplinks" (zoals jij het noemt) niets moeten hebben van de linkse oplossingen van de SP. Je bent aan een nieuwe analyse toe.
Gimli195515 okt. 2023 - 10:12
@Mohawk2 Het feit dat de kiezers de SP niet meer vertrouwen en stemmen, komt door meerdere factoren. Waaronder de keuze van fractievoorzitter, het meedoen van "links" met de neoliberalen en een slechte campagne voerder in het verleden. De assets zijn niet gebruikt, zoals bijvoorbeeld van Leijten en andere goede TK leden. Het is een zwakke strategie geweest. Door het gebrek aan succes te koppelen aan het niet kloppen van mijn visie, is erg mager. Het gaat niet inhoudelijk en onderbouwd in op mijn geplaatste argumenten, maar wordt aangevallen door een jijbak. Het is het bekende ontwijken, bagatelliseren en wegkijken van "links". Pas wanneer er wordt erkent dat er een betrouwbaarheidsprobleem is en het verlaten van hun oude ideologie voor een verlies van kiezers heeft gezorgd, zal er een andere wind waaien op "links". Mijn analyse klopt, echter dat wordt nog niet ingezien op "links".
Gerygrr15 okt. 2023 - 10:51
Plus het hardnekkig “racisme” en populistische partij roepen naar de SP….
Baloemparoempaloempa15 okt. 2023 - 11:49
Mohawk Gimli en ik maken dezelfde analyse PVDA en D66 werden de VVD. En toen kwamen de SP, PVV en FVD op SP was ook nogal groot, onder Roemer en relatief succesvol. Daarna zijn ze weer ingestort En toen kwam FVD op. FVD kwam op voornamelijk omdat Baudet een politiek talent is. Een Eerdmans of een Van Haga had nooit zoiets uit de grond kunnen stampen. Je ziet dat die Ja21 partijtjes ook niet zoveel bereiken. De reden dat mensen voor FVD vallen, ondanks dat FVD geen kritiek op neoliberalisme heeft, is omdat mensen niet anders kennen dan het neoliberalisme. Het is als de vis die niet ziet dat hij in het water zwemt, die water niet ziet Ook werd FVD groot omdat het de enige partij was die kritiek had op het corona beleid. Daar trokken ze veel 'wappies' mee. FVD speelde in op thema's die mensen belangrijk vonden, maar had het niet echt over de economische kwesties En het is de SP niet gelukt om PVV en FVD stemmers over te halen naar hun kant.
Gimli195515 okt. 2023 - 11:50
@Gerygrr Bedankt voor je uitbreiding, ik vond het niet nodig om nog een 4de en 5de schep zout in de open wond te strooien. Uitspraken en beschuldigingen gelden alleen als ze waar zijn en herhaald worden. Niet wanneer ze gebruikt worden om te ontwijken, dan wordt het symbool politiek zonder inhoud en onderbouwing. Dan volgt er een uitgebreide discussie over de vorm, poppetjes en andere onbelangrijke zaken. Links moet je als links gewoon doen en gewoon zijn. Vertel wat je wilt doen en doe wat je hebt gezegd. Dat geldt eigenlijk zo wie zo voor de politiek, niet alleen als het over links of rechts gaat.
Sonic215 okt. 2023 - 12:03
De kiezer is absoluut 100% vatbaar voor rechts radicale partijen. De rest van je betoog is dus waardeloos, omdat je het van de totaal verkeerde assumptie laat uitgaan. U begrijpt niet( en met u vele hier) dat de kiezers niet radicaal rechts gemaakt zijn. Ze zijn voor een deel gewoon radicaal rechts. In de jaren 70 en 80 bestonden partijen zoals de PVV en Forum nog niet. Dus was je als rechts radicaal min of meer gedwongen om CDA of VVD te stemmen. Dat was in de tijd nog dat Glimmerveen en Janmaat gewoon als de nazi's werden gezien die ze waren. In Nederland is gewoon 20% van het electoraat zeer rechts. En die stemt op zeer rechtse partijen. U keert het steeds dus om. Door dat de PVV kwam konden zeer rechtse PvdA of VVD kiezers eindelijk op de partij stemmen waar ze toch al op gesteld waren. In mijn omgeving ken ik ook genoeg mensen. Dat waren mensen die nog PvDA en CDA stemde. Tot dat de PVV opkwam. En die mensen die nu PVV stemde die zaten toen als zo ver rechts in de partij dat ze er bijna vanaf vielen. Plasterk is daarin wel een goede. Over een jaar of 2 is hij lid van Forum of BBB. En als hij lid van de PVV had kunnen worden, had hij dat gedaan. U ook trouwens. U stemt ook over 5 jaar PVV of Forum. En met u kan ik hier precies aangeven wie over 5 of 10 jaar ook PVV of Forum stemmen. Omdat ze alleen nog niet de overstap hebben gemaakt, maar het in wezen al zijn
Sonic215 okt. 2023 - 12:15
@Baloemparoempaloempa Niemand kan in cijfers aangeven hoeveel SP stemmers zijn overgestapt naar de PVV. Omdat het een leugen is.De SP verliest omdat haar kiezers thuis blijven. Bij de PS 2023 verloor de SP 1 % aan de PVV. De PVV kiezer komt helemaal niet van links. Dat is inmiddels al zo veel ontkracht. Bij de SP ging 2% van de kiezers naar de PVV. Bij de PvDA ook 1%. Bij Groenlinks helemaal niets. Het is juist zo dat PVV kiezer uit 2021 naar de PvdA overstapte in 2023. Met 4%. De cijfers zijn van het voorjaar. De PVV kiezer kwam vooral van VVD/CDA en Forum. Het klopt dus gewoon niet
Gimli195515 okt. 2023 - 12:18
@Sonic2 Als de gemiddelde kiezer vatbaar is voor (extreem)rechts, dan moet links daar linkse ideeën en standpunten tegenover zetten. Dat deed de oude Marijnissen en de SP fractie ooit. Schelden en wijzen zal de al (extreem)rechtse kiezer niet naar links halen, dat wordt gedaan door inhoud en perspectief. Het klopt dat de gemiddelde kiezer rechts georiënteerd is, rechts biedt hoop en verbetering. Echter Marijnissen heeft succes gehad, net als Den Uyl in het verleden. Waarom? Omdat die politici iets te bieden hadden, een hoop op een betere toekomst, ze waren een alternatief en gaven een perspectief op iets beters. Dat is beide keren vakkundig door de liberalen eerst met behulp van de christen democraten de nek omgedraaid en bij de Marijnissen is het met behulp van dezelfde partijen en de media nog een keer gedaan. Bij Roemer is de MSM samen met Samsom bezig geweest om er een 2 strijd tussen Rutte en Samsom van te maken. Iedereen met enig geheugen weet wat dat voor Nederland betekent heeft met Rutte 2. Wil je als kiezer verandering, zal je echt anders moeten kiezen. Bedenk waar de BBB en NSC uit voort zijn gekomen. Zijn zij nieuw? Ik veronderstel, gezien hun stemgedrag, van niet. Ik kies nu een partij die nog niet in de TK heeft gezeten, ergens moet er een begin worden gemaakt met een nieuwe bestuurscultuur.
Sonic215 okt. 2023 - 12:40
@ Mohawk Types zoals Gimli1955 zijn neplinks. Ze zijn nuttig voor het rechts radicalisme. Dat is niet bedoeld om te schelden. Het is bedoeld om de term neplinks van de juiste definitie te voorzien. Een echt links persoon gooit neoliberalisme en de neoliberale nationalisten op 1 hoop. Waarbij het nationalistische neoliberalisme het ergst is En neemt fors afstand van fout nep rechts. Anti extreem rechts zijn is JUIST links. Een echt links persoon kotst op rechts radicalen. En kotst op die halve of hele racisten. Het zijn een van de pijlers voor wat links moet zijn. Het gevecht voor sociale rechtvaardigheid. Het aanpakken van het klimaatprobleem. Het aanpakken van rechts radicale foute partijen en racisme. Dat is LINKS.
Baloemparoempaloempa15 okt. 2023 - 12:59
Sonic, zoals ik net al zei Er kwamen twee reacties op de neoliberale hegemonie Sociaal democratie, in de vorm van de SP En populisme/anti rechts/libertarisme, in de vorm van PVV en FVD De mensen die boos waren op het establishment kozen voor een van deze twee partijen. En aangezien links niet echt meer aansluit bij de volkse mensen, is het niet ondenkbaar dat vele van hen naar FVD gingen De SP is in theorie een volkspartij, maar ik denk dat ook veel middenklasse op de SP stemt en intellectuelen etc. Nationalisme en neoliberalisme zijn duidelijk niet hetzelfde. Je kan beide wel verwerpelijk vinden, maar ze zijn niet gelijk. Nu de PVDA samenging met GL, is er een mogelijkheid dat zij het neoliberalisme gaan loslaten. Maar met iemand als Timmermans aan het roer weet je het nooit, hij waait met alle winden mee.
Sonic215 okt. 2023 - 13:38
@ Gimli1955 Ik vind u betogen( hoewel ik het er mee oneens ben) boeiend. Het hele punt is dat de kern van je betoog niet klopt en dat je die kiezers sowieso niet kan terughalen. PVV en Forum kiezers zijn ideologisch radicaal rechts en dat is een totaal andere stroming. In vergelijking met links. Links zal die kiezers niet terug krijgen, want die kiezers waren voor een groot gedeelte al niet van hun. Met linkse oplossingen komen heeft geen zin, want de PVV en Forum kiezers willen GEEN linkse oplossingen. Misschien dat er op sociaal economisch vlak wat overlap is, maar ook de kiezersgroepen verschillen. Je zou je betoog beter tegen VVD en CDA kunnen richten. En dan vooral de 2010 kiezers van die partijen. Het is ook een media dingetje. In 2016 werd de winst van Trump ook zo beetje volledig gekoppeld aan "enorme opkomst" van linkse nationalistische democraten die Trump stemde. Terwijl Trump vooral de base van de Republikeinse partij mobiliseren. Ik ben het overigens met je betoog over neoliberalisme eens. Maar dan moet je ook nationalistisch neoliberalisme aanpakken. En dat laat u nogal vaak na
Gimli195515 okt. 2023 - 13:44
@Sonic Mij van neplinks beschuldigen is natuurlijk lachwekkend en wordt door niets onderbouwd of inhoudelijk van repliek gediend. Verder dan beschuldigingen kom je niet en dat probeer je dan als waarheid te propageren. Als ik het zo fout heb, waarom doet links het dan zo slecht. Jij blijft waarschuwen voor (extreem)rechts met erg weinig succes. Ik probeer te begrijpen en te duiden waarom links het zo slecht doet. Dat heeft als doel dat "links" eindelijk accepteert dat hun reacties niet effectief zijn. Het anti(extreem)rechts zijn, slaat nog geen deuk in een pakje boter en dan kun je blijven fulmineren op Joop, maar dat zet voor de uitslag van de verkiezingen geen zoden aan de dijk. Je probeert mij te overtuigen, tegen beter weten in, dat ik fout zit. Terwijl ik aantoonbaar en onderbouwd mijn argumenten plaats. Het niet willen zien, is ook een gave. Ga dan voor het succes en misschien is er in de toekomst wel verbetering mogelijk. Op dit moment krimpt links alleen maar, ongeacht wat de media over ons heen stort in allerlei praatprogramma's.
Gimli195515 okt. 2023 - 13:51
@Sonic2 Er is zelfs op dit moment nog een hele grote groep zwevende kiezers, die nog geen keuze hebben gemaakt. Uiteraard zal je de echte (extreem)rechtse kiezers niet terug halen, en dat hoeft ook niet. Het is een democratie en iedereen mag stemmen wat hij of zij zelf wil. Iemand wegzetten als fascistisch, racistisch of populistisch is goedkope en luie retoriek. Het is op een retorische manier een debat onmogelijk maken. Kiezers zijn over te halen door inhoud en een toekomst perspectief, net als in de tijd van den Uyl en Marijnissen, die gaven de schuld niet aan hun oppositie of andere partijen. Dat is contra productief en lost niets op.
Rodoorn14 okt. 2023 - 17:08
Alhoewel er parallellen zijn gaat parallellen met het fascisme altijd mank aan het feit dat het voor altijd gekoppeld is aan de Holocaust, dat legt direct een hypotheek op iedere vergelijking. Daarnaast ging het fascisme- evenals het communisme- in het begin van de twintigste eeuw gepaard met een strak in het gelid collectivisme met paramilitaire organisaties. Nu heb je dat nog steeds een bepaald sektarisme rondom de FvD en zie ook de rol van de proud boys in de bestorming van Het Capitool. Toch lijkt ook hier het neoliberalisme te zijn doorgedrongen, het rechts populisme vertoont in grote gedeelten van het Westen eerder de vorm van een ballentent (in geval van FvD in meerdere betekenis van dit woord) dan een straf georganiseerde fascisme (a la het oorsprongsteken de gebundelde roede).
24 Reacties
Volrin14 okt. 2023 - 20:14
Het Fascisme is ouder dan de NSDAP. Het is ontstaan in Italië en was niet expliciet anti-Semitisch. Mensen die beweren dat iets alleen fascistisch is als het te maken heeft met de holocaust pleiten voor een No True Scotsman.
Rodoorn14 okt. 2023 - 20:28
@Volrin, dat is niet wat ik beweer, de schrijver zelf zet het fascisme op een lijn met het nationaal socialisme. Gaat mij niet om de haarkloverij er tussen, de oorsprong is mij bekend, zie mijn verwijzing naar fasces. Ik stel wel dat de holocaust er- terecht- altijd aan blijft kleven, dat legt een claim op iedere vergelijking....
de passie preker15 okt. 2023 - 6:03
Volrin heeft gelijk , volgens de definitie die veel historici hanteren valt nazisme zelfs niet onder fascisme. En tegenwoordig is het begrip fascisme onder het grote publiek helemaal uitgerekt en wordt door sommige antifascisten ook islamterreur en klimaat activisme aangeduid als fascistisch. Hoe dan ook (en wel containerbegrip je ook hanteert) als een groot deel van de burgers geen vertrouwen meer heeft in het politieke systeem dan zoeken ze hun heil bij radicalen van diverse snit.
Gimli195515 okt. 2023 - 6:38
De huidige (extreem)rechtse partijen op 1 lijn zetten met het fascisme is vergelijkbaar om het huidige socialisme vergelijken met het nationaal socialisme of het "socialisme" uitgevoerd door de USSR. Het is de bekende ontwijking en het reageren op de gevolgen van het eigen falen. Als je als politieke ideologie, die verlaat en een nieuwe ideologie aanhangt, waarbij de oude kiezers zich niet meer herkennen, is het niet zo vreemd dat kiezers gaan shoppen bij andere partijen. Die mogelijk wel hun principes vertegenwoordigen en waar ze zich herkennen in de plannen en programma. Dat is juist wat democratie is, zelf bepalen wie je stem waard is en met de huidige individualisering is het niet zo vreemd dat er versplintering optreedt. De huidige macht vertegenwoordigt de gemiddelde kiezer nog steeds, al komt er steeds meer concurrentie van de oppositie. De huidige macht speelt het verdeel en heers spelletje al tientallen jaren met groot succes, uiteraard met behulp van de MSM. Het behoud van macht is leidend en ik hoef niet uit te leggen waar dat toe geleid heeft. Wil Nederland verandering, zal er anders gekozen moeten worden. Van de huidige neoliberale partijen hoef je niets te verwachten, behalve voor de verkiezingen (denk aan Rutte 2 en Rutte 4), en het resultaat erna. De poppetjes worden soms ingeruild voor andere poppetjes, maar het beleid blijft hetzelfde. Er is voorspelbaar veel aandacht in de media voor de gevolgen, maar erg weinig voor de oorzaak. Stem anders in november.
Volrin15 okt. 2023 - 6:42
Addendum: het neo-liberalisme past ook prima bij het fascisme zolang het de belangen van de staat niet in de weg staat.
Zandb15 okt. 2023 - 7:29
Gimli Een voltreffer wat mij betreft: "De huidige (extreem)rechtse partijen op 1 lijn zetten met het fascisme is vergelijkbaar om het huidige socialisme vergelijken met het nationaal socialisme of het "socialisme" uitgevoerd door de USSR."
Gimli195515 okt. 2023 - 8:00
@Zandb Bedankt, wil links weer socialistisch worden, zal het sociaal beleid moeten tonen. Niet verbaal in mooie beloftes voor de verkiezingen, maar in daden. Dat geldt in de gemeenten, provincies, TK en EK. Hun opperste doel moet zijn, het aanhangen van een sociale ideologie, waarbij een meerderheid zich herkent en zich vertegenwoordigd voelt. Uiteraard zijn minderheden belangrijk, maar het begint met de meerderheid. Die levert stemmen op, waardoor het linkse geluid gehoord wordt. Na het opnieuw opzetten van de sociale standpunten, en het invoeren van sociaal beleid, hun je aandacht hebben voor de minderheden. Nu gaat alle aandacht uit naar de woke en gender minderheden en is links de basis kwijt van hun kiezers. Wil je als links de minderheden beschermen, moet je groot genoeg zijn om die minderheden te beschermen. Links dient echter nooit te vergeten, waar hun prioriteiten liggen en dat is bij de kiezers, die ze horen te vertegenwoordigen. Wordt die groep te klein, dan is het huidige tijdsgewricht de werkelijkheid. Het zijn communicerende vaten, en dan lopen de kiezers vanzelf naar de partijen die dat wel beloven. Ongeacht of ze links of rechts zijn, de kiezer is niet dom en ziet het resultaat van 40 jaar neoliberalisme, waar links aan heeft meegedaan. Beschuldigingen en verwijten heeft alleen zin als je het mondjesmaat gebruikt, anders vervalt het tot een container begrip zonder invloed. Voorspelbaar voor de eigen aanhangers, maar het levert geen extra stemmen op.
Paul Spijkers15 okt. 2023 - 9:03
Het regiem van nu met wezenlijke fascistische trekken (niet de ideologische noslagische tekens, maar structuur van de samenleving) is meer een tendens naar neofeodalisme dan een absolute staat.
Olav Meijer15 okt. 2023 - 9:43
Het is wel degelijk mogelijk en gebruikelijk om de term "fascisme" te gebruiken voor een cluster van extreem rechtse stromingen en praktijken buiten de oorspronkelijke naamgever om van deze politieke stroming: het Italiaanse fascisme (waarna met name Giovanni Gentile een belangrijke ideoloog was). Het is met reden gebruikelijk het Duitse "nationaal-socialisme" -dat echt helemaal niets te maken heeft met werkelijke socialistische stromingen, die hun wortels hebben in de utopisten begin 19e eeuw (Fourier, de Saint-Simon, Proudhon, Owen e.a.)- eronder te scharen. Het gaat om gemeenschappelijke bestanddelen als rassentheorieën, een autoritair staatssysteem, en corporatistische opvattingen over de samenleving, waarin de klassentegenstellingen in samenwerkingsverbanden zouden worden opgeheven. In de 19e eeuw zijn Houston Stewart Chamberlain en Arthur de Gobibeau met hun rassentheorieën belangrijke voorlopers en inspirators van de latere fascistische bewegingen. Het feit dat aan het nationaal-socialisme de "holocaust" (afgeleid van het Griekse woord "holocauston", dat brandoffer betekent, letterlijk: "totaal verbrand") is verbonden -een oudere term die pas na de Tweede Wereldoorlog in dit verband wordt gebuikt- , wil niet zeggen dat het gehele verschijnsel van fascisme in een onderling verband kan worden beschouwd. Uiteraard blijven dan nog verschillen in de beoordeling welke politieke stromingen en partijen er wel of niet onder vallen.
Olav Meijer15 okt. 2023 - 9:46
Belangrijke correctie: .....wil niet zeggen dat het gehele verschijnsel van fascisme NIET in een onderling verband kan worden beschouwd.
Gimli195515 okt. 2023 - 10:26
@Olav Je kunt als gedachtespinsel altijd filosoferen over het fascisme en de (extreem)rechtse partijen en of ze daar wel toe behoren of niet. Het is echter een achterhoede gevecht, waarbij ontweken wordt, wat dat debat oplevert. Wordt het fascisme uitgebannen, door de (extreem)rechtse partijen te beschuldigen? Als ik kijk naar de politiek, zie ik juist een sterke groei van die (extreem)rechtse partijen in aantal en grootte. Terwijl de "linkse" partijen juist krimpen in aantal en grootte. Je mag dan mogelijk de absolute waarheid verkondigen, wat ik betwijfel met de vrijheid van meningsuiting in de hand, maar het is niet echt effectief en adequaat. Zeker als je ziet dat "links" de linkse ideologie heeft verlaten en zich heeft aangesloten heeft bij het neoliberalisme. Uiteraard is het een nuttige discussie om te bepalen of iets links, rechts of midden behelst, echter is dat niet hoofdzakelijk een symbool politieke discussie. Binnenkort zijn er verkiezingen en dan zijn kiezers niet op zoek naar debatten over hoe fascistisch de ene partij is of niet. De kiezer wil oplossingen voor hun afname van welvaart, het milieu, het klimaat en de nieuwe bestuurscultuur. Dat is geen ontwijking van mij om de discussie te ontlopen, maar de werkelijkheid voor een heel groot deel van onze bevolking. Waarvan een steeds groter deel het eind van de maand niet meer bereikt met het huidige inkomen. Dat debat zie ik hier niet op Joop, en al helemaal geen sociale oplossingen of links beleid.
Rodoorn15 okt. 2023 - 10:58
@Olav eens dat je die vergelijking nog steeds kan maken, tegelijk zit er door Auschwitz zo'n morele lading op het facisme annex nationaal socialisme dat je in die vergelijking- al dan niet terecht- deze partijen direct tegen de muur plaatst.....Dat vergt zorgvuldigheid.
Gimli195515 okt. 2023 - 12:06
@Rodoorn het plaatsen van die partijen bij (extreem)rechts en beschuldigen van fascisme is een bewuste keuze. Je gaat op die manier het inhoudelijke debat uit de weg en plaatst die partijen direct buiten het debat. Zoals nu al een tijdje ook in de TK gebeurt. Het is het ontwijken en fout verklaren van afwijkende meningen en standpunten. Beschuldig ze van populisme, racisme en fascisme en de discussie is direct gesloten. Winnaars zijn er niet, al schijnt "links" dat op een "links" forum wel te denken. Echter in de echte wereld en werkelijkheid verliest links steeds meer zeggenschap en relevantie. De uitslagen van de verkiezingen laten een steeds verder afdrijven van linkse ideeën en ideologie. Dat komt door de keuze van aandachtspunten van "links" en het niet onderbouwd beschuldigen van (extreem)rechts. Terwijl die de sociale agenda hebben gekaapt van links. Ik blijf het herhalen, links is niet meer links, christen democratie is niet meer christelijk en de liberalen zijn niet meer liberaal. Om het behoud van macht te garanderen en continueren zijn ze neoliberaal geworden en hebben ze alle slechte ideeën van hun respectievelijke ideologieën op 1 hoop gegooid en voeren die nu uit. in plaats van goedkoper, beter en efficiënter, wordt alles duurder slechter en bureaucratischer. Controle en toezicht hebben het samen met intrinsiek wantrouwen overgenomen bij de overheid. Ik hoef toch geen voorbeelden te geven voor dit gedrag, hoop ik? Anders willen betekent anders stemmen.
vakman215 okt. 2023 - 12:56
@Rodoorn Eens dat je zorgvuldig moet zijn om de holocaust als moreel ijkpunt in te zetten, maar dat betekent natuurlijk niet dat je het nooit als moreel ijkpunt gebruiken kunt. Helemaal als je daar ook de argumenten voor hebt... In het stuk wordt de parallel met Karl Lueger gelegd, die, ruim voorafgaand aan de tweede Wereldoorlog in fatsoenlijke woorden tweespalt aan het zaaien was, op basis daarvan kon men toen nog niet bevroedden waar dit gedachtegoed toe leiden zal. Tegenwoordig zijn we daarvoor gewaarschuwd, en wel op basis van onze tragische geschiedenis: dat is waar dit stuk op wijst. Het is dus slechts een waarschuwing - maar wel een waarschuwing die gebaseerd is op argumenten....
Gimli195515 okt. 2023 - 13:59
@Vakman2 Je hebt gelijk, echter wanneer datzelfde argument te vaak wordt gebruikt, verliest het zijn waarde en zeker als het al doel heeft om het debat te ontregelen en de andere partij te beschuldigen. Tot een aantal jaren geleden was iedereen erg voorzichtig om die argumentatie te gebruiken. Hij verliest de effectiviteit omgekeerd evenredig met het aantal keer dat het gebruikt wordt. Dat geldt ook voor populisme, wat als term nu totaal onschadelijk gemaakt is. Als je dezelfde personen vaak van hetzelfde beschuldigd, verliest het de waarde als argument. Herhaling is niet altijd adequaat en geloofwaardig. Daarnaast moet je dan zelf een onaantastbaar ethisch en moreel kompas bezitten, anders is het ongeloofwaardig.
vakman215 okt. 2023 - 14:26
@Gimli1955 Zeker... maar, als gewezen wordt op een daadwerkelijk bestaande historische parallel tussen heden en verleden, dan maakt het niet uit of je zelf wel of niet moreel verheven bent (wat dat ook betekenen mag) - omdat dan de waarschuwing valide is. Al het andere is dan gezever om van het meest wezenlijke, wat zich recht voor je ogen afspeelt, af te drijven...
Olav Meijer15 okt. 2023 - 14:53
@ Gimli: [Het is echter een achterhoede gevecht, waarbij ontweken wordt, wat dat debat oplevert. Wordt het fascisme uitgebannen, door de (extreem)rechtse partijen te beschuldigen?] Nee, het is geen "achterhoedegevecht". Integendeel, het is een strijd die helaas steeds meer actueel is! Het fascisme wordt natuurlijk niet uitgebannen door het daarvan beschuldigen van extreem rechtse partijen op zich. Maar waar het wel om gaat, is, om waakzaam te zijn en gevaarlijke tendensen te signaleren en benoemen. En vervolgens daar georganiseerd tegenin te gaan. Want het fascisme is niet weg en leeft helaas steeds meer op, wat je ook ziet aan de verrechtsing van diverse Europese regeringen waarbij steeds meer extreme tendensen zichtbaar zijn. Juist die zich algemeen voordoende groei moeten we aanpakken, en welke strategieën en middelen daarvoor het meest effectief zijn, moeten we snel uit zien te vinden. Er het zwijgen toedoen en niets ondernemen zou het allerslechtst zijn. Overigens heeft niet heel links over de hele linie zich aangesloten bij het neoliberalisme, zoals jij zegt. Dat kan je niet zo maar beweren van de b.v. SP, en evenmin van de PvdD n.m.m. Verder zijn er nog andere actieve linkse groeperingen. [De kiezer wil oplossingen voor hun afname van welvaart, het milieu, het klimaat en de nieuwe bestuurscultuur]. Dat zijn dan ook belangrijke onderwerpen die links in de komende campagnes heel serieus zal moeten nemen, en waaraan daarna hard zal moeten gewerkt.
Gimli195515 okt. 2023 - 15:09
@Vakman2 en Olav Benoem de echte daders in de huidige tijd en de partijen die daar verantwoordelijk voor zijn geweest. Nu is het wijzen naar de partijen, die mogelijk in de toekomst als ze aan het bewind komen, hun echte idealen kunnen uitvoeren. Kijk naar die partijen die in de afgelopen 40 jaar aan het bewind zijn geweest, daar hoort de waarschuwing naar uit te gaan. Die hebben het institutioneel racisme en discriminatie ingevoerd in de overheid en hun managers verdeeld over allerlei instanties en instituten om hun verwoestende werk te doen. Die zijn aantoonbaar de schuld van het gebrek aan vertrouwen in de politiek en de gevestigde partijen. Er is een groot verschil in daden en denkbeelden. Ik beoordeel de daden en ga me pas druk maken, wanneer er net als bij justitie sprake is van een strafbaar feit. What ifs zijn vooruitlopen op wat mogelijk gaat gebeuren. Terwijl er genoeg fundamentele problemen klaar liggen om aangepakt te worden. De huidige politiek heeft een reeks rapporten van parlementaire enquêtes en van de Ombudsman, waar niets mee gedaan is. Laten ze die eindelijk eens oppakken en iets oplossen. Dat is sociaal en bewijst dat links weer relevant kan zijn.
Olav Meijer15 okt. 2023 - 15:10
@ Gimli: Overigens denk ik wel dat PvdA en GL -"links" is veel breder dan deze partijen!- hebben geleerd van hun buigen naar het neoliberalisme. Of dat echt zo is, zal nog moeten blijken. Links verliest in principe niet aan relevantie, maar het is zaak dat ook in de praktijk te zien waar te maken.
Rodoorn15 okt. 2023 - 15:17
@Gimli @Vakman Ik zie geen reden om er alleen het fascisme bij te slepen, ik zie vooral een autoritaire populistische stroming die zowel annex is aan Trump als aan Poetin. De laatste was tot voor kort hoofdsponsor van alles wat neigt naar autoritair rechts in Europa (zie de rol van Donbas activist Kornilov richting Baudet, die stond te applaudisseren bij de inval van Poetin bin de Ukraine want die had tenminste ballen). Een schoolvoorbeeld is Alexandre Doegin, schoolvoorbeeld van waar de extremen (van rechts en links) elkaar ontmoeten. Nationaal bolsjewiek en bewieroker van Trump tegelijk. Hij is trouwens ook helemaal lyrisch van Baudet. Steve Bannon de paardenfluisteraar van Trump zit ook in die hoek. Wil je dat analyseren dan kan je eigenlijk beter te rade gaan bij Claude Lefort die dit totalitair en organistisch denken, zowel bij extreem links als rechts, genadeloos wist te fileren. En ook aantoont hoe het haaks staat op het liberale, parlementaire systeem, en het pluralisme in zijn algemeenheid. Het neoliberalisme is een uitholling vanuit een geheel andere hoek. Dat is een een verpolitisering van de homo economicus. In wezen telt alleen het privé belang. De politiek is in dienst van de markt. Het algemene, publieke, belang is bij de neoliberalen eigenlijk een niet bestaande notie. Dat is ook een uitholling van de politiek maar langs een geheel andere weg. Niet minder verwoestend trouwens....
vakman215 okt. 2023 - 17:00
@Rodoorn en @Gimli Zeker, jullie zeggen dingen waar ik het mee eens ben, maar... dingen kunnen naast elkaar bestaan. Natuurlijk is het goed (maar dat staat ook in het artikel trouwens) te wijzen op de tekortkomingen van het neoliberalisme, en dus te wijzen naar de daders. Maar, regeren is tegelijkertijd ook vooruit zien; dus tijdig inzien waar we op afkoersen en dus is het ook van belang om tijdig te waarschuwen als daar terechte redenen voor zijn. Dat verder de vraag wat nu precies links of rechts extremisme is verder uitspit kan worden, is op zichzelf interessant en verdient ook aandacht. Maar, dat is hier niet de strekking van dit stuk. De strekking, zoals eerder aangegeven, schuilt in de waarschuwing voor wat er nu gebeuren kan, op basis van historische parallellen, als we niet opletten. Die extremistische tendens is nou eenmaal internationaal waarneembaar - en dus heeft het niet zoveel zin deze weg te relativeren omdat bijvoorbeeld de defitie van het verschijnsel verfijnder beschreven kan worden. Die tendens is er - en daar moeten we met z'n allen iets mee...
Gimli195515 okt. 2023 - 19:06
@Rodoorn Voordat je andere partijen de maat neemt, die je als links eerst heel goed in de spiegel te kijken en dan is het opvoeren van een medeschuldige als nieuwe fractie voorzitter niet echt geloofwaardig om te laten zien dat je verandering voorstaat. Dat vermogen zie ik nog niet bij de PvdA/Gl combinatie. Eerst was het woke en gender als aandachtspunt en nu het klimaat en het milieu. Echter de onuitputtelijk groei om de schuldenberg te verkleinen, wordt niet adequaat en effectief aangepakt. Het elektrische net is niet in staat om de transitie te verwerken, terwijl het gas al in de ban is. Ik mis een overkoepelende visie om die noodzakelijke transitie betaalbaar te maken. Mensen die een laadpaal voor de deur willen hebben, vinden 0 op hun rekest bij de gemeente, mogen geen verbinding onder het trottoir aanleggen enz enz enz. Dat is maar 1 voorbeeld van alleen het vervoer, wat door de overheid bureaucratie onmogelijk wordt gemaakt. De overheid en de politiek is niet oplossingsgericht en dat nekt onze samenleving al jaren. Slecht OV, verslechtering zorg, ineffectief onderwijs. Terwijl de politiek vooral; met zichzelf bezig is, om te bekvechten wie wel en wie niet mee mag doen in de zandbak van de TK. Het ligt niet alleen aan links, het is een overkoepelende incompetentie en stilstand bij de overheid. Die is gericht op behoud van macht en de status quo.
Rodoorn16 okt. 2023 - 14:02
@Gimli1955 waarom zou je extremisme niet de maat mogen nemen? Zeker wanneer dit overduidelijk is, zoals in het vooruitzicht stellen van tribunalen? Ik vind laadpalen en fractievoorzitters eerlijk gezegd. Ik snap je punt (gematigd-)links is altijd heel goed geweest in een ander de maat nemen (en zichzelf verheven te achten). En wellicht is mij dat zelf niet helemaal vreemd (ik probeer er op te letten ;) . Tegelijk hoeft we toch niet zover te gaan dat de gematigde krachten eerst aan boetedoening hoeven te doen voordat we het beest bij de naam noemen: die rabiate krachten vormen een daadwerkelijk bedreiging voor de democratie en rechtstaat.
Gimli195516 okt. 2023 - 19:02
@Rodoorn Iets extremisme noemen, moet wel onderbouwd worden. Er moeten voorbeelden zijn van strafbaar gedrag en strafbare feiten. Populisme, fascisme en racisme, waaronder ook extremisme zijn legen hulzen geworden. Ze worden te pas en onpas ingezet om de woorden iets van waarde te geven. Echter hoe vaker je ze gebruikt, hoe nietszeggender ze worden. Less is more, als argument. Het is de bekende riedel van links, die lachwekkend begint te worden, als het niet zo triest was. Als links geen inhoudelijk of onderbouwd argument heeft, volgt de beschuldiging van neplinks, naïeve, en alle -ismen uit de Dikke van Dale. Alsof daarmee alles gezegd is, en dat is nog waar ook. Het sluit iedere open discussie uit, als je alles terugbrengt tot WW2. Het lost echter ook niets op, de peilingen van links stijgen niet opeens en er komen niet opeens oplossingen voor de fundamentele problemen. Die blijven staan en er treedt een verstikkende stilstand op. In plaats van een sociale vernieuwing of een nieuw sociaal contract, komt er uit links niets. Zelfs de oud christen democraten gaan er met het nieuwe sociaal contract vandoor. De PvdA/GL combinatie had er moeten staan voor de slachtoffers van het Toeslagenschandaal, en de gaswinning schade. Waar was Timmermans? Waar was Klaver? Waar was Kuijken? Dar kun je blijven negeren, en je kunt blijven wijzen, maar de kiezer is niet dom. Anti(extreem)rechts zijn, is niet links. Opkomen voor de echte slachtoffers van een verwoestende overheid is sociaal
Author: Christopher Goodman
Last Updated: 1699321204
Views: 962
Rating: 4 / 5 (57 voted)
Reviews: 80% of readers found this page helpful
Name: Christopher Goodman
Birthday: 2020-05-08
Address: 557 Castaneda Club, North Barbarachester, UT 93977
Phone: +4154003052555816
Job: Accountant
Hobby: Coin Collecting, Ice Skating, Board Games, Beekeeping, Lock Picking, Whiskey Distilling, Playing Guitar
Introduction: My name is Christopher Goodman, I am a unyielding, transparent, tenacious, dear, courageous, unwavering, ingenious person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.